Op 6 oktober organiseerde De Zorg Brandveilig een informatieochtend over stay-in-place en risicogestuurde brandveiligheid. Op basis van de whitepaper ‘Stay-in-place’ deelde auteur Carolien de Vries de nieuwste inzichten van dit concept. Tegelijkertijd was er die dag een boeiende update en demonstratie van de VWI (Verenigde Woningsprinklerinstallateurs) over het gebruik van woningsprinklers. In dit artikel vatten wij het ochtendprogramma kort voor u samen.
OVER TOEPASBAARHEID EN RISICO’S
Op 6 oktober gaf Carolien de Vries (hoofdauteur whitepaper en programmamanager De Zorg Brandveilig) een inleiding over de definities van ontruimen en de toepasbaarheid van het stay-in-place ontruimingsconcept in de zorg. In een goedgevulde zaal waren ook meerdere leden van de expertgroep stay-in-place aanwezig en werd goed gediscussieerd over het onderwerp. Diverse thema’s kwamen vanuit de whitepaper aan bod, zoals de risico’s van stay-in-place, de rol van menselijk gedrag en de toepasbaarheid van dit concept. In de middag volgde een informatiebijeenkomst van de VWI over de eventueel toegevoegde waarde van sprinklers voor het stay-in-place concept. In de discussie kwamen de volgende onderwerpen aan bod:
VOORDELEN VAN STAY-IN-PLACE
Vanuit de zorg is er interesse voor een alternatief op het ontruimingsconcept zoals we dat kennen. De aanwezige zorginstellingen geven aan dat er een uitdaging ligt in het onderhouden van een adequate bhv-organisatie die in staat is cliënten of bewoners tijdig te ontruimen in geval van brand. Gewezen wordt op het drukkende personeelstekort en de inzet van ZZP- of flex-medewerkers als voornaamste probleem. Daarbij lijkt de behoefte te groeien om te kunnen werken met een kleinere bhv-organisatie.
Voor sommige cliënten of bewoners is het veiliger om niet meer te ontruimen. Dit in verband met het leveren van cruciale zorg of de valide beperkingen van de cliënt of bewoner. Het kost de bhv-organisatie bovendien veel tijd deze doelgroep veilig te evacueren. Uit de zaal blijkt dat zorginstellingen de afgelopen jaren zelf al bezig zijn geweest met het zoeken naar een alternatief, waarin het stay-in-place concept vaak als antwoord is gevonden. Een aantal zorginstellingen maakt soms al gebruik van deze relatief nieuwe methode.
DE VOORDELEN VAN STAY-IN-PLACE
Een belangrijke vraag deze ochtend betrof de voordelen van stay-in-place. Stay-in-place is een concept waarbij men geen ontruiming op gang brengt, behalve in de ontstaansruimte van de brand. Bewoners of cliënten blijven op hun kamer tot de hulpdiensten de brand hebben geblust. Dat er niet ontruimd hoeft te worden heeft belangrijke voordelen op de omvang en samenstelling van de bhv-bezetting. Daarnaast wordt het gemakkelijker gebruik te maken van ZZP- of flex-medewerkers, waardoor er meer mogelijkheden zijn de werkroosters te vullen. Ook heeft verloop van personeel minder impact op de veiligheid van cliënten. Tot slot is het voor bijvoorbeeld bedgebonden cliënten en de bhv’ers die verantwoordelijk zijn voor hun ontruiming veiliger om op de kamer te verblijven.
UITDAGINGEN BIJ HET TOEPASSEN VAN DIT CONCEPT
Uitdaging 1; Oerinstinct roept op tot vluchten
Het oerinstinct van de mens roept op te vluchten bij gevaar. Dat is voor cliënten van zorginstellingen waarschijnlijk niet anders. Het is aannemelijk dat bewoners, ondanks afspraken over stay-in-place, een vluchtpoging zonder begeleiding zullen ondernemen. Daarmee brengt de cliënt zichzelf in gevaar als de organisatie is ingericht op het stay-in-place principe.
Ook raakt hierdoor het overzicht op de situatie verloren. Het is bij sommige doelgroepen goed mogelijk dat een deel van de cliënten zich aan stay-in-place houdt, terwijl een ander deel van de cliënten zal proberen te vluchten. Dit maakt de situatie ingewikkeld voor de bhv-organisatie en hulpdiensten. Kernvraag bij dit onderwerp is dus: hoe zorg je ervoor dat dit bij de doelgroep gaat werken?
Uitdaging 2; De staat van een gebouw
Het is moeilijk om te bepalen wanneer een gebouw in de juiste staat verkeert om stay-in-place veilig uit te kunnen voeren. Dat de minimale eisen uit het Bouwbesluit 2012 onvoldoende zijn, weten we inmiddels. En dat terwijl bij veel zorginstellingen dit niveau niet eens gehaald wordt, soms al vanaf de start, soms door gebruik door de jaren heen. Denk hierbij aan branddeuren die niet meer volledig sluiten of die door een obstakel niet meer automatisch dichtvallen. Doorvoeringen en leidingen door brandcompartimentering zijn ook een probleem. De kans bestaat dat doorvoeringen en leidingen niet meer brandwerend zijn afgewerkt na bijvoorbeeld onderhoud. De verwachting is dat de kwaliteit van brandwerende maatregelen in het grootste deel van bestaande zorginstellingen op dit moment al niet afdoende is. Tegelijkertijd weten we nog niet precies op welk niveau dit zou moeten liggen om stay-in-place succesvol uit te voeren. Hiervoor is vervolgonderzoek nodig.
Met al deze uitdagingen is het duidelijk dat een niet goed uitgevoerd stay-in-place concept een grote impact kan hebben, net zozeer als andere niet goed uitgevoerde ontruimingsconcepten. Aanwezige cliënten/patiënten en medewerkers zijn in gevaar en worden mogelijk slachtoffer van de brand.
SPRINKLERS TER ONDERSTEUNING VAN STAY-IN-PLACE
Een automatisch blussysteem kan van grote meerwaarde zijn bij een stay-in-place concept. Hiermee wordt de bron bestreden, waardoor de andere genoemde maatregelen minder in gevaar zijn. Meer informatie over verschillende sprinklersystemen, maar met name woningsprinklers, zijn in het middagprogramma van de VWI besproken. In het dagverslag van de VWI kunt u hierover lezen.
NU AL KIEZEN VOOR STAY-IN-PLACE, OF TOCH NOG EVEN WACHTEN?
Er is tijdens de ochtend veel discussie geweest over het wel of niet toepassen van stay-in-place. Uit de discussie blijkt dat het concept zich nog in een vroeg stadium bevindt en dat er nog veel onzekerheden zijn. Bovendien is het niet zomaar iets. Het is een concept waar goed over na moet worden gedacht en waar veel technische en organisatorische consequenties aan hangen.
Het advies van De Zorg Brandveilig is om nog even te wachten met het doorvoeren van dit ontruimingsconcept tot we meer weten over het minimale niveau van veiligheid dat nodig is in de woning. Lees de whitepaper voor meer informatie.